Cavit AKGÜN / MUĞLA, (DHA) -AKDENİZ Koruma Derneği’nce, Likya salebinin korunması için başlatılan proje kapsamında doğal ortamda tespit edilen orkideler arasından belirlenen ebeveynler yapay olarak tozlaştırıldı ve üç yıl boyunca tohum elde edildi. Elde edilen tohumlar mini tohum bankasında koruma altına alındı.
Akdeniz Koruma Derneği, orkideleri korumak için Ege Üniversitesi (EÜ) ile iş birliğinde bir proje başlattı. Proje ile orkidenin orta vadede canlı olarak doğal koşullarda, uzun vadede ise polen ve tohum örnekleri ile Ulusal Gen Bankası’nda korunması hedefleniyor. Koruma yaklaşımı, kontrollü çapraz tozlaşma ile tohum elde edilmesi, tohumların kültüre alınıp çoğaltılması, çoğaltılan bireylerin doğaya adaptasyonu gibi aşamaları içeriyor. Doğal ortamında tespit edilen orkideler arasından belirlenen ebeveynler yapay olarak tozlaştırılarak üç yıl boyunca tohum elde edildi. Elde edilen tohumlar, EÜ Botanik Bahçesi ve Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde oluşturulan mini tohum bankasında koruma altına alındı. Proje tamamlandığında, bu tohumlar Ulusal Gen Bankası’na aktarılacak ve bilimsel çalışmalarda kullanılacak. Projede, sadece türün korunması değil, aynı zamanda yeniden üretimi de hedefleniyor. Elde edilen tohumların bir kısmı laboratuvar koşullarında çimlendirilerek yeni bireyler elde edildi. İlk aşamada, 0,1-0,2 mm boyutundaki tohumlar, özel besin ortamlarında geliştirildi ve 5-6 santimetre uzunluğunda bitkiye dönüştü.
‘UMUT VERİCİ BİR ADIM’
Proje yürütücüsü Nejdet Bozkurt, elde edilen başarının orkidenin gelecek nesillere aktarılması konusunda umut verici bir adım olarak görüldüğünü belirtip, orkidenin, önce sera ortamına ardından doğal habitatlarına adapte edilme süreci olacağını ifade etti. Orkidelerin biyolojisi, mantarlarla ve tozlayıcılarla ilişkileri ile kültür ortamında çoğaltılması gibi alanlarda araştırma yürüttüklerini belirten Bozkurt, bugüne kadar aralarında Likya salebinin de bulunduğu 40’tan fazla orkide türünden yapay tozlaştırma yöntemiyle tohum elde ettiklerini, yaptıkları bu çalışmayla, Türkiye’de ilk kez, yerel popülasyonların genetik çeşitliliğini koruma altına aldıklarını söyledi.
‘TÜRÜN GELECEĞİNİ DE TEHDİT EDİYOR’
Akdeniz Koruma Derneği’nden yapılan açıklamada, “Türkiye’de 200’den fazla orkide türü yayılış gösteriyor. Tropik bölgelerdeki akrabaları kadar gösterişli olmasalar da büyüleyici çiçekleri vardır. Ülkemizdeki orkidelerin neredeyse tamamına yakını tehdit altındadır. Likya salebi, bunlardan biri. Tür, dünyada sadece Antalya’nın Kaş ilçesinde dar bir alanda yayılış gösteriyor. Likya salebinin yayılış alanları bir bir yok oluyor, doğadaki birey sayısı artık yüzlerle ifade ediliyor. İlkçağlardan bu yana toz haline getirilerek salep elde edilen yumruların doğadan bilinçsizce toplanması, Likya salebinin önemli yaşam alanlarından olan mezarlıklarda ot ilacı kullanımı, türün geleceğini de tehdit ediyor” denildi. (DHA)
